Reeks #blogs over #hoogbegaafdheid en #werk
Dit blog in de reeks hoogbegaafdheid en werk, waar lopen mijn vaak begaafde en sensitieve klanten tegenaan, gaat over rechtvaardigheidsgevoel, conflicten met leidinggevenden en collega's en de bijbehorende uitdagingen.
Rechtvaardigheidsgevoel
Afspraak is afspraak! Hoogbegaafden hebben vaak heftige reacties op onrecht! De keren dat ik echt boos werd in mijn leven hadden te maken met onrecht, een uit de lucht gegrepen beschuldiging en achterbaks gedrag van collega’s waar leidinggevenden dan nog in trappen ook! Dat gekrenkte gevoel kan zo makkelijk leiden tot een ‘selffulfilling prophecy’ waarbij een hoogbegaafde enkel nog datgene ziet dat het ongenoegen bevestigd. Het gelijk wordt bevestigd, de frustratie groeit en het werkgeluk is steeds verder te zoeken.
Uitdaging: Rechtvaardigheid is een overtuiging. Vanuit overtuiging handelen is op zich geen probleem. De valkuil ontstaat wanneer rechtvaardigheid dé waarheid wordt. Hoe kun je beide standpunten naast elkaar laten bestaan?
Moeite met regels en autoriteit
Het is eigenlijk heel simpel! Regels zijn erg vaak niet nuttig en zorgen alleen maar voor vertraging en traagheid en ik bepaal zelf wel wat ik doe! :-) Hoogbegaafden hebben meestal geen problemen met de gestelde doelen, maar wel als er bepaald wordt hoe je daar moet komen. Regels die nuttig zijn zorgen niet voor problemen, maar als je het nut er niet van inziet gaat het rechtvaardigheidsgevoel meespelen. Een sterk hiërarchische structuur in een bedrijf biedt vaak te weinig ruimte voor de creativiteit en de behoefte aan innovatie. Creativiteit wordt dan als bedreiging ervaren. De regels zijn dan vooral bedoeld om de structuur te beschermen. Hoe je daar ook mee omgaat, over het algemeen ben jij degene die het onderspit moet delven. Veel van mijn klanten geven ook aan dat ze dan jaren later alsnog bevestiging krijgen. In de vorm van ideeën en plannen die nu opeens wél doorgevoerd worden.
Uitdaging: Het is een hele kunst om met jouw innovatieve ideeën ook in verbinding te blijven met de rest van het bedrijf. Hoe breng je jouw idee op een dusdanige manier dat er ook iets mee gedaan wordt?
Leidinggevenden
Een onderzoek onder Mensa-leden naar de kenmerken van een voor hen goede leidinggevende leidde tot de conclusie dat hoogbegaafden sterke behoefte hebben aan autonomie in hun werk en een leidinggevende die hen vertrouwt. Ze hebben last van een leidinggevende die teveel controleert en stuurt en die hen bedreigend vindt (Nauta, Ronner & Brasseur, 2012). Op basis van dit onderzoek zijn aanbevelingen geschreven voor leidinggevenden (Ronner, Nauta & Brasseur, 2012).
Arbeidsconflicten van hoogbegaafden zijn bestudeerd door van der Waal et al (2013a, 2013b). Het patroon van ontstaan van die conflicten blijkt vrij specifiek te zijn: de hoogbegaafde neemt scherp waar en ziet ook snel wat er niet goed gaat in een organisatie. Met het doel zaken te verbeteren, gaat de hoogbegaafde dit aan de orde stellen. Veel leidinggevenden zitten hier niet op te wachten en ook kan de hoogbegaafde door diens bevlogenheid, soms drammerig de boodschap niet goed overbrengen. Zo ontstaan nogal wat conflicten die leiden tot schade in de vorm van verzuim, psychische problemen en blijvende uitval van de werknemer en hoge kosten voor de werkgever. De werkgever raakt zo ook een potentieel zeer goede medewerker kwijt.
Conflicten met collega’s
In het onderzoek van het IHBV worden door respondenten boze collega’s genoemd als er over conflicten gesproken wordt. De conflicten ontstaan door niveauverschil, of uit de angst om overvleugeld te worden. De hoogbegaafde kan ook te veeleisend zijn voor zijn collega. Respondenten geven aan dat er sprake kan zijn van roddelen, machtsspelletjes en kliekjes. De verplichte vrijdagmiddag borrel, praten, overleggen en gezellige team-uitjes passen niet bij iedereen. Er zijn hoogbegaafden die aangeven dat ze éénlingen zijn. Daarnaast zijn er die aangeven dat ze altijd goede relaties hebben met hun collega’s. Eén respondent nuanceert dat: “Kan met weinig mensen lekker samenwerken, maar als het klikt (intelligent, snel, integer), werk ik met veel plezier.” Een passende omgeving kan dus ook bij volwassenen wonderen doen!
Uitdaging: De positieve kant van conflictsituaties ontdekken en blijven zien. Een conflict heeft vaak meerdere functies. Als je oog hebt en houdt voor de positieve kanten van een conflict, creëer je ruimte voor betere samenwerking.
Werkgever, koester je talenten! Naar het verband tussen hoogbegaafdheid en het ontstaan van arbeidsconflicten is nog niet veel onderzoek gedaan. Uit de praktijk blijkt echter dat conflicten tussen werkgevers en hoogbegaafde werknemers regelmatig voorkomen, soms met langdurig verzuim of zelfs arbeidsongeschiktheid tot gevolg. Welke problemen kun je met hoogbegaafde werknemers tegenkomen? En wat kun je als leidinggevende doen om deze te vermijden? Dat lees je in de leaflet van het IHBV
Aan de slag met jouw uitdagingen?
Neem contact op voor een gratis kennismakingsgesprek!
Bronnen:
Boek: Hoogbegaafde volwassenen. Zet je gaven intelligent en positief in. Noks Nauta en Rianne van de Ven e.a.
Onderzoek: Heel slim en toch zonder werk. Hoe kan dat? Rapport van het onderzoek naar hoogbegaafde volwassenen zonder werk. Bruno Emans, Erik Visscher, Noks Nauta van 4 januari 2017.
Online programma's
Download de 'Spaces' app van Wix en meld je aan bij “Talenteer Jezelf”. Zo blijf je op de hoogte en heb je makkelijk toegang tot de online programma's. Je kunt de online challenges ook op de website vinden.