Reeks #blogs over #persoonlijkleiderschap en #Covey
Een drieluik over zelfkennis. Hoe kijken wij naar onszelf? Hoe belangrijk is zelfkennis eigenlijk en wat zijn de voordelen? Hoe stimuleer je zelfkennis?
Deel 2: De voordelen van zelfkennis
Zelfkennis heeft als voordeel dat je weet waar je sterke en zwakke punten liggen. Voor studie- of beroepskeuze zijn begrip van jezelf, je interesses, ambities en mogelijkheden nodig voor een goede keuze. Ik wilde vroeger naar de kunstacademie. Alleen in een atelier was is vast niet echt gelukkig geworden, maar als ik les was gaan geven waarschijnlijk wel. Die rode draad van behoefte aan interactie met mensen heeft bij iedere studiekeuze of sollicitatie een rol gespeeld. De mogelijkheid om je buiten de kaders van je functieomschrijving te ontplooien, een niet al te groot bedrijf en daardoor de mogelijkheid om mee te praten en denken over de ontwikkelingen in de toekomst. Er zijn allerlei elementen die je nodig hebt om je goed te (blijven) voelen.
Ik heb mezelf wel regelmatig helemaal dol gemaakt met al mijn gepieker. Voor ik dan de knoop doorgehakt had voor een nieuwe studie was er aardig wat bloed, zweet en tranen verspild. Ik had teveel interesses en daarmee maakte ik het mezelf moeilijk?! Dat veranderde pas echt toen ik die rode draad ook zelf had ontdekt en ook de betrekkelijkheid van een keuze leerde inzien. Je zit er tenslotte niet aan vast. Waarom zou je voor één ding moeten kiezen? Je kunt denken, ik ben nu eenmaal zo! Ik ben iemand die slecht keuzes kan maken, maar misschien is het wel meer een kwestie van te weinig informatie?
Om goed te kunnen kiezen heb je zelfkennis nodig. Anders bestaat de kans dat je al snel weer opgeeft, teleurgesteld raakt of opbrand. Wanneer je erg negatief over jezelf denkt dan zal het gebrek aan zelfvertrouwen sneller tot mislukkingen leiden. Wanneer je onzeker bent, is de behoefte aan bevestiging vaak groot, maar krampachtig naar succes blijven streven kan je gezondheid ook onderuit halen. Aan de andere kant zal een onrealistisch positief zelfbeeld er voor zorgen dat je niet openstaat voor feedback of kritiek. Je gaat gewoon door op jouw manier die misschien maar weinig oplevert. Het zal de samenwerking er niet beter op maken, al kun je natuurlijk altijd zorgen dat je aan de top van een bedrijf terecht komt :-).
Zelfkennis maakt het makkelijker om te leren van je eigen fouten. Zelfkennis geeft je de mogelijkheid om problemen aan te pakken. Het kan je inzicht geven mogelijke oorzaken. Zoals bij stress, ben ik te perfectionistisch bezig, heb ik last van faalangst? Bij motivatie, waar krijg ik energie van, wat wil ik eigenlijk bereiken, wat kan ik bijdragen? Hoe komt het dat ik steeds een conflict heb met leerkrachten of leidinggevenden? Vanuit zelfkennis ben je in staat andere keuzes te maken, verbeteringen aan te brengen of te veranderen.
ZELFKENNIS IS HET BEGIN VAN ALLE WIJSHEID
~ Socrates ~
Paradigma Hoogbegaafd
Hoogbegaafden lopen ook vaak in hun persoonlijke ontwikkeling wat voor. Ze vragen zich al vrij jong af, wie ze nu eigenlijk zijn. Ze zijn al op veel jongere leeftijd bezig met de identiteitsvorming. Daar kunnen ze dan niet met leeftijdgenoten over praten die daar nog helemaal niet mee bezig zijn. Sommige jongeren hebben al heel vroeg in hun leven gekozen voor aanpassing en zijn er vooral op gericht wat anderen van hen verwachten. Ze willen vooral anderen tevreden houden en hebben begrijpelijk ook moeite met het vormen van hun identiteit. Als je jong bent sta je onder druk van de groep. Wat je vrienden vinden staat vaak voorop. Je eigen gevoel kan dan ondergesneeuwd raken. Dat zie je gebeuren wanneer hoogbegaafde kinderen zich gaan aanpassen. Je speelt dan een rol waarin je jezelf kwijtraakt. Je verliest het contact met je authentieke gevoelens en weet niet meer wat je zelf echt voelt, wilt en nodig hebt.
“The notion of being gifted must be based on the reality of daily living, not on some romanticized, perfect ideal.
In my work with gifted people, we explore not only how
they are gifted, but also where their deficits lie.
They need to develop a whole sense of who they are
in relationship to their giftedness.
Research needs to move in the direction of
understanding the complexity in the
relationship between identity formation,
achievement and self-esteem.”
Andrew S. Mahoney
Hoogbegaafden voelen zich niet alleen uit de pas lopen met leeftijdsgenoten, maar zijn vaak niet synchroon met zichzelf. De asynchrone ontwikkeling is een kenmerk van hoogbegaafdheid, waarbij de ontwikkeling tussen cognitieve, motorische en sociale vaardigheden sterk kan verschillen. Kinderen ervaren dit vaak als frustrerend. Ze kunnen vaak perfect voor zich zien, hoe iets moet worden, maar krijgen het dan motorisch niet voor elkaar. In combinatie met hun intensiteit en perfectionistische alles-of-niet(s), hebben we dan een erg slim kind dat het gevoel heeft dat het niets goed kan doen en dom is.
In groep 3 kreeg ik van de leerkrachten van mijn zoon het verzoek om niet alleen zijn intelligentie te laten testen in verband met zijn voorsprong en een mogelijke versnelling naar groep 5, maar ook naar zijn sociale vaardigheden te laten kijken. Daar hadden ze zo hun twijfels over. Dit onderdeel bleek in pas te lopen met zijn hoge IQ. Inzicht in de vaak complexe sociale verhoudingen wil echter nog niet zeggen dat je met 6 jaar al de vaardigheden bezit om er ook gebruik van te maken. Het is zelfs lastig wanneer je van je leeftijdgenoten bepaalde verwachtingen hebt, waar zij nog helemaal niet aan toe zijn. Wanneer je alleen naar het gedrag kijkt en niet naar de context, kan een voorsprong juist geïnterpreteerd worden als achterstand en leidt de focus op het gedrag soms weer tot misdiagnose.
Motorisch gezien liep hij wat achter. Frustratie in combinatie met verveling en heftige emoties zorgen al snel voor twijfels op sociaal en emotioneel gebied. Het kan voor een kind erg frustrerend zijn om allerlei prachtige ideeën te hebben, die motorisch nog niet binnen zijn bereik liggen. Een prachtig verhaal in je hoofd hebben, maar nog geen pen kunnen vasthouden. De omgeving heeft vaak meer begrip voor een 16-jarig lijf met een 7-jarig brein, dan voor een 17-jarig brein in een lijf van een 6-jarige.
Wanneer je je niet bewust bent van je hoogbegaafdheid en de bijbehorende asynchroniteit bestaat de kans dat je in de vergelijkingen die je maakt met anderen (spiegelen) een negatief zelfbeeld ontwikkeld. Hoe je naar jezelf kijkt is in grote mate afhankelijk van de spiegels in je omgeving en je eigen interpretaties. Als je referentiekader niet klopt dan ontstaat al snel het gevoel dat er iets niet klopt en het gevoel anders te zijn dan anderen en is de kans groot dat je jezelf dom en raar gaat voelen. Je sterke emotionele gevoeligheid kan het vertekende beeld nog versterken. Wanneer je dan door je omgeving ook niet ‘gezien’ wordt. Juist je kwaliteiten voor die problemen zorgen…
Mijn dochter was als kleuter al erg sociaal en gevoelig. Ze was erg onder de indruk van bestraffend gedrag van de juf naar andere kinderen. Dat zette een bepaalde onzekerheid in werking. Ze vroeg steeds om bevestiging om te controleren of ze iets wel goed deed. Dit gedrag werd bij de overweging voor een versnelling naar groep 3 als emotioneel jong betitelt. Ik zag dit juist als een aanwijzing dat zij ook een voorsprong had. Bij mijn tweede kind keek ik ondertussen verder dan het cognitieve. Dat cognitieve kan overigens ook goed over het hoofd worden gezien bij een aangepast sociaal meisje.
Een ander lastig punt in het naar jezelf kijken bij veel hoogbegaafden is dat creatieve brein. Hoogbegaafden zijn vaak goed in alle kanten van iets bekijken. Ze zien niet alleen het zwart en het wit, maar alle tinten grijs daartussen. Wanneer je dan over jezelf nadenkt, dan zie je ook meteen wat er allemaal niet klopt aan je zelfreflectie. Dat er ook nog heel veel andere kanten aan (kunnen) zitten. Dat het niet altijd zo is, maar ook erg van de context afhangt. Een goed ontwikkelt, actief en creatief brein kan voor een flinke chaos zorgen met alle voors en tegens. Je kunt erg vast komen te zitten in je hoofd. Zeker als je de bijbehorende hoogsensitiviteit ondertussen als onhandig, lastig en te pijnlijk ver weggestopt hebt. Het gevoel is een goede raadgever.
Coping (= effectief omgaan) met je hoogbegaafdheid vereist zelfkennis en bewustwording van wat hoogbegaafd zijn daadwerkelijk inhoudt. Het bewust weten wat hoogbegaafd zijn is. Met bewustzijn wordt hier meer bedoeld dan enkel het cognitieve aspect. Het besef hoogbegaafd te zijn bevat een rijke schakering aan belevingen van wie je bent als hoogbegaafd persoon en hoe jouw wereld op jouw unieke manier anders is. Maar daarna ook weer te doorzien dat er een veelheid aan overeenkomsten is die ons weer verbind met de rest van de wereld.
‘Onafhankelijkheid is een verworvenheid, wederzijdse afhankelijkheid is een keuze,
die alleen onafhankelijke mensen kunnen maken.'
~Stephen R. Covey ~
In het derde deel krijg je tips, tools en ideeën voor het ontwikkelen van meer zelfkennis.
Bronnen:
Misdiagnose van Hoogbegaafden, Bron: Handreikingen voor passende hulp, James T. Webb
Rianne van de ven: Nederlandse vertaling van het artikel van Andrew Mahoney “coping through awareness”
Persoonlijk leiderschap
Persoonlijk leiderschap gaat over jezelf aansturen en doelen realiseren door je eigen kwaliteiten en talenten volledig te gebruiken. Ontwikkel jezelf door je drijfveren, sterke punten en valkuilen te ontdekken. Betrek daarbij het perspectief van de ander. Maak bewuste keuzes en geef richting aan je eigen carrière en leven.
Online programma's
Download de 'Spaces' app van Wix en meld je aan bij “Talenteer Jezelf”. Zo blijf je op de hoogte en heb je makkelijk toegang tot de online programma's. Je kunt de online challenges ook op de website vinden.