Reeks #blogs over #perfectionisme
Bij dit bedriegerssyndroom leg je de oorzaak van het succes buiten jezelf en wacht je eigenlijk op het moment dat je een keer ontmaskerd wordt. "Straks ontdekken ze dat ik niets kan!"
Het bedriegerssyndroom is een term die in 1970 werd geïntroduceerd om mensen te beschrijven die niet in staat zijn hun prestaties echt aan zichzelf toe te schrijven. Ondanks bewijzen van hun vaardigheden en mogelijkheden, blijven mensen met het syndroom ervan overtuigd dat ze bedriegers zijn en hun succes niet verdienen. Succes wordt afgedaan als een kwestie van geluk of timing. De term "oplichterssyndroom" (impostor syndrome) werd in 1978 voor het eerst gebruikt in een artikel van klinisch psychologen Pauline Clance and Suzanne Imes, die zagen dat vooral veel succesvolle vrouwen geneigd zijn te geloven dat zij niet intelligent zijn en dat anderen hen te hoog inschatten.
Op dit moment is Dr. Valerie Young de expert op dit gebied. Zij schreef het prijswinnende boek "The Secret Thoughts of Successful Women: Why Capable People Suffer from the Impostor Syndrome and How to Thrive in Spite of It” Waarin ze ook meteen duidelijk maakt dat het niet alleen om vrouwen gaat, maar ook mannen deze gevoelens hebben. Volgens Young ontstaan bedriegergevoelens meestal wanneer iemand zich niet op z’n plaats voelt. "Denk hierbij aan mensen die nieuw zijn op kantoor, maar ook aan mensen die een minderheid vormen op het werk, zoals vrouwen in de techniek.”
Maya Angelou
“I have written eleven books, but each time I think: ‘Uh oh, they’re going to find out now. I’ve run a game on everybody, and they’re going to find me out.”
Meryl Streep "You think: “Why would anyone want to see me again in a movie? And I don’t know how to act anyway, so why am I doing this?”
Het imposter-syndroom is niet hetzelfde als weinig zelfvertrouwen hebben. Het doet zich alleen voor in successituaties, in een omgeving waar sprake is van competitie, op je werk, studie, et cetera. Druk en testsituaties versterken het gevoel. Wanneer je opeens tussen gelijkwaardige slimmerds terechtkomt kan het gevoel versterkt worden.
Valerie Young onderscheid vier types:
De Perfectionist: Alles moet foutloos, alles 150%, het is nooit goed genoeg.
De Expert: Hier gaat het om kwantiteit, steeds meer weten en leren. Nóg een boek en nóg een diploma, je hebt nooit genoeg kennis. Hier gaat ook het Dunning-Krugereffect meespelen. Hoe meer je weet, hoe groter de kans dat je jezelf gaat onderschatten en alleen maar let op wat je nog niet weet.
De Solist: Het succes telt alleen maar als ik alles zelf doe. Geen hulp vragen, geen begeleiding of ondersteuning. Ik moet het allemaal alleen kunnen.
Natural Genius: Gemak en snelheid, als het moeilijk wordt dan zijn ze erg kritisch naar zichzelf en komen ze blijkbaar iets tekort. Het moet zonder worsteling kunnen.
Emma Watson “When I was younger, I just did it. I just acted. It was just there. So now when I receive recognition for my acting, I feel incredibly uncomfortable. I tend to turn in on myself. I feel like an impostor. It was just something I did.”
Bij deze opmerking van Emma Watson moest ik meteen aan hoogbegaafden denken. Het was geen prestatie. Ik deed gewoon maar wat en blijkbaar was dat goed? Je doet iets zonder veel inzet of hard werken en iedereen vindt het geweldig. Logisch dat je dan zelf geen gevoel van succes hebt.
Dit heeft naar mijn idee bij hoogbegaafden ook veel met een gebrek aan spiegels te maken. Je hebt echt geen idee dat wat jij bedacht hebt, echt bruikbaar en goed is. Het lijkt meer een gebrek aan zelfkennis, inzicht in je eigen mogelijkheden. Daardoor ontwikkel je eigenlijk geen echt gevoel van competentie, dus is het logisch dat je je een ‘imposter’ voelt. Als jij iets heel logisch en simpel vindt dan stel je het vaak niet eens voor, omdat je denkt dat anderen dat ook wel bedacht hebben. Je snapt gewoon niet dat wat jij doet helemaal niet zo normaal is.
Dit lijkt dan op onzekerheid of misschien werkt het soms ook door op je zelfvertrouwen, maar is zo eigenlijk meer een vorm van onwetendheid. Je voelt het succes ook niet echt, omdat het voor jou niets bijzonders lijkt. Harder gaan werken om jezelf te bewijzen heeft dan ook meer te maken met de verwachtingen die bij jou hoger liggen, en niet zozeer met weinig zelfvertrouwen. Dit kan wel doorslaan naar angst om niet goed genoeg te zijn. Het is eigenlijk een onderschatting van jezelf en de dingen die je gedaan hebt.
De effecten zijn vaak ongezond. Je gaat alleen maar harder werken, met uiteindelijk een burn-out tot gevolg. Je gaat uitstelgedrag vertonen. Je staat steeds onder druk en dat levert veel stress op.
Wat kun je doen?
Normaliseren: Normaliseer het gedrag en de twijfel aan jezelf. Dat er een woord voor is zegt eigenlijk al genoeg. Schaamte zorgt ervoor dat je denkt dat je de enige bent, maar uit onderzoek blijkt dat 70% van de mensen deze gevoelens wel eens heeft. Daarbij zijn het niet de eerste de beste. Kijk maar eens naar deze quotes. Je bent niet alleen!
Herkaderen: Focus op inzet en groei, heb realistische verwachtingen van jezelf. Werk aan een gezonde vorm van perfectie. Zeg tegen jezelf: ik ga echt veel leren. Je hoeft niet alles te weten. Geniet van het leren en dat je deze behoefte hebt. Het gaat niet om weten. Het zijn gevoelens, geen feiten.
Ten slotte: Doe het! Blijf proberen, blijf in beweging, groei!
Voor ouders en docenten
Wanneer moet je alert zijn? Als het je opvalt dat ze complimenten wegwuiven, succes minimaliseren en niet vieren. Als ze perfectionistisch gedrag vertonen, opmerkingen maken als “het was gewoon geluk”. Ze kunnen succes gaan saboteren, te laat komen, uitstelgedrag gaan vertonen en uitdagingen gaan ontwijken. Natuurlijk blijkt wel uit de cijfers (70%) dat voorkomen niet makkelijk is, maar ik hoop dat het vooral duidelijk is hoe belangrijk herkenning en erkenning zijn voor de ontwikkeling van een gezond en realistisch zelfbeeld.
Peers zijn en blijven belangrijk!
Lees ook de andere blogs over Perfectionisme
Lees ook de ervaring van Paul de Munnik, Dwars door de onzekerheid heen uit de Zeeuwse Courant: Er zit een onzekerheid in mij die zegt ‘op een dag val ik door de mand’
bronnen: Wikipedia en The Secret Thoughts of Successful Women van Valerie Young
Coachsessie de Perfecte Perfectionist: lees de flyer
Online programma's
Download de 'Spaces' app van Wix en meld je aan bij “Talenteer Jezelf”. Zo blijf je op de hoogte en heb je makkelijk toegang tot de online programma's. Je kunt de online challenges ook op de website vinden.